ชาวบุรีรัมย์เชื้อสายเขมร ร่วมกันประกอบพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ “แซนโฎนตา” บูชาบรรพบุรุษทำบุญอุทิศส่วนกุศล ให้แก่บรรพบุรุษ ที่ยึดถือปฏิบัติสืบทอด ติดต่อกันมายาวนานนับพันปี

วันนี้ 19 ก.ย.60 ที่บ้านสะเดา หมู่ 12 ต.สะเดา อ.พลับพลาชัย จ.บุรีรัมย์ ซึ่งเป็นชาวไทยเชื้อสายเขมร ทุกวัย ได้รวมตัวกันที่บ้านของ ปู่ ย่า ตา ยาย หรือผู้ที่มีความอาวุโสสุดในบ้าน หรืออาวุโสสุดของตระกูลนั้นๆ เพื่อประกอบพิธีเซ่นไหว้บูชาบรรพบุรุษ ในพิธีแซนโฎนตา ซึ่งเป็นพิธีสารทเดือน 10 ของชาวไทยเชื้อสายเขมร เพื่อบูชาบรรพบุรุษ ปู่ย่า ตายาย หรือบุพการีผู้ล่วงลับ และทำบุญอุทิศส่วนกุศลให้บรรพบุรุษผู้ล่วงลับไปแล้ว สืบสานวัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่น ที่มีมาแต่โบราณให้คงอยู่ไว้ 

สำหรับสิ่งของที่เซ่นไหว้ มีทั้ง ไก่ต้ม หัวหมู ปลาย่าง ข้าวสาร ข้าวสวย ผลไม้ ขนมกระยาสารท ขนมกันเตรือม ซึ่งเป็นขนมพื้นบ้าน ข้าวต้มหางยาว ขนมพื้นบ้าน น้ำเปล่า น้ำอัดลม เหล้า เบียร์ ใส่กระเชอโฎนตา เพื่อไหว้บรรพบุรุษของตนเองที่ล่วงลับไปแล้ว ในแต่ละบ้าน จากนั้นนำเครื่องเซ่นไหว้อีกส่วนหนึ่งไปเซ่นไหว้ศาลตาปู่ประจำหมู่บ้าน  ซึ่งพิธีแซนโฎนตา เป็นพิธีกรรม เช่นเดียวกันกับ กลุ่มคนไทยเชื้อสายอื่นๆ ที่มีการประกอบพิธีกรรมในช่วงเทศกาลบุญเดือนสิบ ทั้งวันสารทไทย, วันสารทจีน แต่แตกต่างกันในขั้นตอนพิธีกรรม ซึ่งถือเป็นอีกหนึ่งช่วงเวลาสำคัญ ที่ทำให้ครอบครัวและเครือญาติ ได้กลับมาพบหน้ากัน เพื่อทำบุญให้บรรพบุรุษผู้ล่วงลับ ซึ่งในส่วนของชาวไทยเชื้อสายเขมร ที่อาศัยอยู่ในแถบภูมิภาคต่างๆของประเทศไทย โดยเฉพาะ จ.บุรีรัมย์ สุรินทร์ ศรีสะเกษ จะให้ความสำคัญกับประเพณีนี้เป็นอย่างมาก และจะมีการประกอบพิธีวันสารทเขมร หรือที่เรียกกันว่า ประเพณีแซนโฎนตา

ความหมายของ “แซนโฎนตา” หรือ "ไงแซนโฎนตา”  คำว่า “ไง”  หมายถึง วัน / คำว่า "แซน" หมายถึง การเซ่นไหว้ การบวงสรวง / คำว่า "โฎน" หมายถึง ย่าหรือยาย / คำว่า "ตา" หมายถึง ปู่หรือตา ดังนั้นประเพณีนี้จึงหมายถึง การเซ่นไหว้ปู่ ย่า ตา ยาย หรือบรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว ถือเป็นวันสารทเดือนสิบของชาวเขมร